Thành Thăng Long biến hẳn hình hài và dấu tích trên đất Hà Nội đương đại, thành Hà Nội cổ với những dấu tích và ký ức có thể cho phép tìm lại vị trí chính xác của Thành Thăng Long cũ?

 Năm 1802, Nguyễn Ánh đánh bại nhà Tây Sơn, lên ngôi vua, ấy là vua Gia Long, vị vua đầu tiên của nhà Nguyễn. Gia Long chọn đóng đô ở Huế. Thăng Long sau đó được đổi thành tổng trấn Bắc Thành với 11 trấn trực thuộc. Nhà Nguyễn bấy giờ đặt quan tổng trấn Bắc Thành và trao quyền hành rất lớn, lại đặt ra các Tào, gần như cơ quan đại diện của các Bộ tại Thăng Long.

 Tô Lịch - Nùng Sơn theo phong thủy xưa là hai biểu tượng của nước non Thăng Long - Hà Nội. Nói theo sinh thái học nhân văn thì Thăng Long - Hà Nội là một đô thị sông - hồ được bao bọc bởi một “tứ giác nước” 30 km “đường đê La Thành”.

 Trong quá trình xây dựng hầm tòa Nhà Quốc hội, các chuyên gia khảo cổ học phát hiện di tích tế lễ Trời - Đất của các Hoàng đế đầu thời Lý, di tích chưa từng có trên thế giới.

..... thì Hoàng Thành Thăng Long có hình chữ nhật, chiều nam – bắc gần với chiều nam – bắc của thành Hà Nội, và trục chính tâm là khoảng giữa đường Hoàng Diệu và phố Chu Văn An, thì giới hạn đông cũng là Đường Thành và giới hạn tây sẽ là phố Ngọc Hà, nếu thành Hà Nội là 1,5 km² thì Hoàng thành Thăng Long sẽ là 2-2 km² ?

 Đây là loạt bài viết về Thăng long thành của TS. NGUYỄN XUÂN DIỆN - PGD. THƯ VIỆN HÁN NÔM ( Lâm Khang ) và BÙI QUỐC HÙNG ( dienbatn ) . Để có thể giữ nguyên mạch văn , chúng tôi dùng chức năng khóa Topic . Những ai muốn bàn thảo , xin mở bài bên lề . Đây là công trình nghiên cứu rất nghiêm túc của chúng tôi , tuy vậy chúng tôi cũng chỉ coi là một giả thiết , ngõ hầu có thể góp phần xác định chính xác vị trí của THĂNG LONG THÀNH 

 Trong thư tịch cổ mà trong quá trình nghiên cứu về Thăng Long thành chúng tôi có ghi lại được, góp phần nghiên cứu về hệ thống thuỷ văn của Hà Nội xưa và hoàng thành Thăng Long trong lịch sử. 

 Trường giang cuồn cuộn chảy về Đông,
Bạc đầu ngọn sóng cuốn anh hùng.
Thị phi thành bại theo giòng nước …
Sừng sững cơ đồ tay bỗng không!
Non sông nguyên vẻ cũ,

 Để nhận diện Hoàng thành Thăng Long trên thực địa hôm nay, ngoài việc khai thác tư liệu thư tịch cổ cung cấp cho ta khá nhiều thông tin quan trọng. 

 Ngoài những bản tham luận của các học giả đã đăng ở trên , chúng tôi ( Lâm Khang và dienbatn ) cũng xin bổ xung một số tư liệu sưu tập được trong cổ sử và những tài liệu khác thu thập được . Những vấn đề chúng tôi thu thập có thể trùng với những trích dẫn đã đăng của các học giả khác , nhưng chúng tôi cũng xin chép lại và sẽ phân tích theo góc độ của chúng tôi ở phần cuối cùng .

 Bài viết dưới đây đề cập đến vấn đề phong thủy của Hoàng thành Thăng Long, là phần III, trích từ bài viết Một số vấn đề về Hoàng thành Thăng Long qua thư tịch Hán Nôm, gồm 5 phần, của PGS. Trần Nghĩa (Viện Nghiên cứu Hán Nôm). 

 Những nguồn tài liệu khác nhau cho giới nghiên cứu và riêng lẻ , những kiến giải khác nhau về vị trí tòa thành , và một khi " chồng " các phương án đó lên nhau theo tọa độ Địa lý hiện đại sẽ xuất hiện những khoảng trùng nhau và những khoảng trắng của riêng từng phương án . Làm thế nào để có được một kết luận khả dĩ về vị trí tòa thành lại là một việc cực kỳ khó khăn , vì nhiều khi các nguồn tài liệu đó mâu thuẫn gay gắt với nhau , thậm chí triệt tiêu lẫn nhau nữa là khác .

 Phần bài viết này tuy ngắn nhưng lại có một ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc thảo luận . Trong phần này , chúng tôi cố gắng sưu tầm và thử thống nhất một số thuật ngữ hay được sử dụng trong bài viết , tránh trường hợp , ông nói gà , bà nói vịt . Chúng ta cùng thống nhất một số thuật ngữ sau :
KINH ĐÔ - KINH SƯ - KINH THÀNH - HOÀNG THÀNH - TỬ CẤM THÀNH - CUNG THÀNH - ĐẠI NỘI - THÀNH NỘI - ĐOAN MÔN ....

 Một Đại vận là 540 năm . Hai Đại vận là 1080 năm . Năm 2001 , năm đầu tiên bước vào Thế kỷ 21 , Trận đồ Trấn yểm trên sông Tô Lịch bị phá . Năm 2003, việc khai quật khảo cổ ở khu vực 18 Hoàng Diệu - Ba Đình, Hà Nội đã làm phát lộ những di tích liên quan Hoàng thành Thăng Long.

 Đây là lần đầu tiên trong lịch sử thực hiện một cuộc khai quật khảo cổ học có quy mô khai quật lớn nhất. Hố khai quật lại nằm ngay tại trung tâm Hà Nội, một khu vực quan trọng và có nhiều ý nghĩa lịch sử là khu Ba Đình. Hiện vật khảo cổ học thu được rất lớn, trong đó lần đầu tiên thấy dấu tích một kiến trúc rất lớn; nhiều dấu vết kiến trúc của nhiều thời đại xếp chồng lên nhau.

 Tô Lịch - Nùng Sơn theo phong thủy xưa là hai biểu tượng của nước non Thăng Long - Hà Nội. Nói theo sinh thái học nhân văn thì Thăng Long - Hà Nội là một đô thị sông - hồ được bao bọc bởi một “tứ giác nước” 30 km “đường đê La Thành”:

 Cửa Nam chỉ còn trong tên một con phố nơi có những tên đất như Đình Ngang (nơi dừng lại để soát xét giấy tờ, thẻ bài trước khi vào Hoàng Thành), Cấm Chỉ (dừng nơi khu cấm) và một góc cái vườn hoa thời Pháp thuộc có dựng tượng “Bà đầm xòe”.

 Năm 1010, tại kinh đô Hoa Lư vua Lý Thái Tổ ban chiếu dời đô để chuyển kinh đô về thành Đại La và đổi tên kinh thành này là Thăng Long. Lý Thái Tổ cùng các quần thần đã gấp rút xây dựng những công trình cơ bản của Kinh thành Thăng Long. Đến đầu năm 1011 thì hoàn thành.

 Khi Lý Thái Tổ dời đô về, đã đắp lại thành với quy mô rộng hơn rất nhiều. Sách của ta không chép chi tiết về thành, nhưng có thể suy đoán được thông qua chính sử, các dấu tích còn lại ngày nay.

 Năm 1491 vua Lê Thánh Tông cho xây dựng một ngôi đình làm nơi niêm yết các pháp lệnh, cáo thị của triều đình. Đó là đình Quảng Văn (Quảng Văn đình), xây dựng vào tháng 10 năm Tân Hợi (1491).