Không phải cho đến lúc phát lộ Khu di chỉ Hoàng thành Thăng Long ở khu vực Ba Đình (2002-2003) người ta mới biết đến một bề dầy lịch sử của Thủ đô Hà Nội.

Hà Nội, thủ đô, trái tim của đất nước Việt Nam bước vào Năm kỷ niệm Đại lễ 1000 năm trong một tâm thế có thể gọi là “vận hội ngàn năm chưa từng có” đã đặt Thủ đô của đất nước trước những vận hội và thách đố mới. Chuyên mục Hào hoa Thăng Long xin trân trọng giới thiệu bài viết của Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam Dương Trung Quốc về diện mạo văn hoá Thăng Long-Hà Nội.

Vào những năm đầu của thế kỷ XXI này, dân số của Thủ đô Hà Nội với 9 quận nội thành và 5 huyện ngoại thành đã vượt ngưỡng 3 triệu người (năm 2003 là 3.055.300 người, không kể những người vãng lai). Người ta dễ nhận ra cách gọi xưa về dân Kinh kỳ là “dân tứ chiếng” vẫn còn đúng cho đến tận nay. Vậy thì làm sao hiểu được ai là người “Hà Nội gốc” và đâu là nếp sống của “người Hà Nội”?

 Tập trung những công trình cổ kính với mật độ cao, Phố Thụy Khuê, Tây Hồ mang một nét đẹp rất riêng mà không con phố nào khác ở Hà Nội có được. Đó là khoảng một chục cánh cổng làng mang đậm dấu ấn thời gian với đôi câu đối chữ Nho chào đón khách ở hai bên. Đó là những mái đình, mái đền rêu phong cũ kỹ…

 Trên rất nhiều bức bưu ảnh thời Pháp bắt gặp dòng chú thích Village du Kinh Luoc. Bạn biết gì về vị quan đầu triều thời Nguyễn và khu thái ấp của ông ta?Theo TS Bùi Xuân Đính trên trang Đông Tác ấp Thái Hà là phần thưởng của thực dân Pháp dành cho Hoàng Cao Khải. Dù đã có dinh thự trong thành phố (entry trước), vị phó vương muốn lập một khu thái ấp để nghỉ già. Ấp được xây dựng năm 1893, gồm rất nhiều công trình kiến trúc dinh thự, lăng mộ, đình chùa...nằm rải rác trên một không gian rất rộng phía bên trái gò Đống Đa, kéo dài từ phố Đặng Tiến Đông ngày nay tới tận Trường cán bộ Công Đoàn Hà Nội.

 Hà Nội, mảnh đất nghìn năm văn hiến, với hồ Gươm, với bích đào Nhật Tân, chợ hoa Hàng Lược, với hoa sữa, với quán cóc liêu xiêu... đã và sẽ luôn là một phần trái tim chúng ta. Hà Nội hôm nay khác xưa rất nhiều. Cùng nhìn lại bóng dáng kinh thành xưa qua những bức ảnh để thấy được sự đổi thay của mảnh đất rồng bay.

   Sau hơn nửa thế kỷ, những di tích, công trình của thủ đô như Nhà Hát Lớn, tháp nước Hàng Đậu, Ô Quan Chưởng... vẫn giữ nguyên nét cổ xưa. Tuy nhiên, nhiều phố phường đã đổi thay, hiện đại.

 Cách khu lăng không xa là khu đình thờ của họ Hoàng 7 gian, lớn hơn tất cả những ngôi đình trên địa bàn Hà Nội. Trước cửa đình là một hồ vuông diện tích vài trăm mét vuông, bờ bó bằng đá xanh,  quy mô lớn hơn hồ vuông ở Văn Miếu. Vào dịp sinh nhật mình hoặc khi có việc vui, các dịp khánh tiết, chủ thái ấp thường tổ chức các chầu hát, quan lại các tỉnh về dự khá đông, có cả bơi thuyền tại hồ vuông.

 Cách lăng Hoàng Cao Khải chừng 100m là lăng Hoàng Trọng Phu - tổng đốc Hà Đông, con trai cả của Hoàng Cao Khải, không thể có được một bức hình toàn cảnh lăng vì mọi hướng đều bị che khuất bởi những ngôi nhà chen chúc nhau trên con đường ngoắt nghéo đầy hàng quán. Với những vòm cửa bị bịt, lăng đã biến thành "tư dinh" của một hộ gia đình ba thế hệ...

 Nếu so sánh về các công trình kiến trúc nổi thì Hoàng Thành Thăng Long không còn được bao nhiêu (nghĩa là thua xa Huế), nhưng việc phát lộ những phế tích chìm sâu hàng nghìn năm trong lòng đất tại số 18 Hoàng Diệu đã đủ chứng tỏ những giá trị vô giá của kinh thành Thăng Long 

 Sau khi phát lộ những dấu tích vô giá của Hoàng Thành Thăng Long tại khu khai quật khảo cổ 18 Hoàng Diệu dư luận trong nước phản đối việc xây dựng Nhà Quốc hội và hội trường Ba Đình mới tại đây, Giới chuyên môn gọi đây là sai lầm lịch sử (link:http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=174756&ChannelID=10). Tướng Giáp, ông Võ Văn Kiệt đều có thư phản đối quyết liệt.

Một Ô Quan Chương hay Thành Cửa Bắc rêu phong, bên cạnh Đại lộ Thăng Long hay Khu đô thị mới Mỹ Đình hiện đại. Nằm trong triển lãm "Anh hùng dân tộc và danh nhân văn hóa Việt Nam", góc Hà Nội xưa và nay thu hút nhiều người xem.

.Sau bao thăng trầm của lịch sử, Hà Nội bây giờ đã thay đổi rất nhiều so với những năm đầu của thế kỷ 20. Qua những bức ảnh về Hà Nội còn xót lại và những di tích còn tồn tại đến ngày hôm nay, tôi đã thực hiện ý tưởng này để các bạn có thể so sánh những gì được và mất trong vòng hơn 70 năm qua." Bạn Hảo Nguyễn chia sẻ.

 Cách đây không lâu, vào ngày 10/ 3 /2009 tại cuối đường Yên Phụ khu vực gần cửa chợ Long Biên, giữa 2 làn đường Yên Phụ chính, Trung tâm quản lý điều hành giao thông đô thị thuộc sở Giao thông vận tải đã khai trương bến xe buýt mang tên Long Biên.

 Qua các bức ảnh chụp khỏa thân cho thấy vẻ đẹp nữ tính như một tòa thiên nhiên ban tặng như là một chân lý không thay đổi theo thời gian

 Những lô cốt quân sự của Pháp còn rải rác ở Hà Nội, hay còn được gọi bằng những cái tên rất "lãng mạn": French villa (biệt thự Pháp).

 Làng Cựu, một ngôi làng tuyệt đẹp với nhiều công trình kiến trúc cổ có giá trị đã bị lãng quên trong một thời gian rất dài.

 Kiến trúc và không gian Hà Nội hiện nay đã có nhiều đổi khác so với những năm đầu của thế kỷ trước. Rất nhiều đường phố mới được hình thành, xây dựng mới hoặc mở rộng. Nhiều công trình hiện đại, nhiều cao ốc mọc lên trong quá trình hiện đại hoá thủ đô.