Được xây dựng từ thời Pháp, cây cầu đá đường sắt trên phố Phùng Hưng, Gầm Cầu đã trở nên quen thuộc, gắn bó với nhiều thế hệ người dân Hà Nội, tuy nhiên ít ai biết rằng trước khi được bịt kín những vòm cầu này mang trong mình nhiều bí mật như một chứng nhân lịch sử của Thủ đô.

 Tháng 11, những đợt gió heo may se lạnh ùa về, những cơn mưa thi thoảng lất phất, bầu trời tím ngắt loang lổ như một bức tranh mực tàu. Từ 23h, tại chợ đầu mối Long Biên, những nữ cửu vạn nhộn nhịp, quây quần chờ đợi sau những xe hàng ngất ngưởng để bốc dỡ và vận chuyển đi nơi khác. Công việc của họ bắt đầu từ nửa đêm cho đến tận sáng hôm sau. Nhọc nhằn là vậy, nhưng với họ đó là niềm vui là cơm áo trong cuộc sống mưu sinh.

 Họ là những nữ “cửu vạn” làm nghề gánh thuê ở chợ Long Biên, những đồng tiền họ kiếm được thực sự được đổi bằng mồ hôi, nước mắt và cả máu.

 Có một vòng luẩn quẩn đến mức sợ hãi. Những lao động nông thôn lên phố bán hết sức lực mưu sinh, cuối đời về quê mang theo được ít tiền nhưng đủ thứ bệnh tật. Họ phải quay lại Thủ đô chữa trị./ Tôi đi làm cửu vạn chợ Long Biên

 Ở xóm ngụ cư Phúc Xá, khổ nhất có lẽ là những người già. Một đời họ sống tạm bợ chốn phồn hoa này rồi, vất vả rồi, vậy mà ở tuổi xế chiều cũng chẳng có giây phút nào yên. Đến như cái chỗ nằm nằm xuống khi qua đời cũng chưa biết ở đâu. Vô vọng, mòn mỏi.

 Để có cái nhìn cận cảnh về cuộc sống của những lao động nông thôn lên Thủ đô kiếm sống, tôi lân la đến khu ổ chuột nằm dưới gầm cầu Long Biên (phường Phúc Xá, quận Ba Đình) xin gia nhập vào đội quân bốc vác.

 Ngôi nhà được xây dựng từ năm 1880, đã tròn 130 năm vẫn lắt lay bám trụ lại với thời gian.

 Nếu chưa có dịp lang thang vào tận sâu những ngõ nhỏ trong phố cổ Hà Nội, sẽ khó mà tưởng tượng được rằng, đằng sau những cổ kính thâm nghiêm, những con phố buôn bán tấp nập lại là cuộc sống đầy nhếch nhác, chung đụng, và chật chội của người dân nơi đây.

 Đường truyền hình cáp trở nên “tậm tịt”, điện thoại bàn mất tín hiệu, tường nhà hôi hám mốc meo, trong khi quần áo, chăn màn cả chục ngày phơi không khô… đó là thực trạng mà cư dân các ngôi nhà trên khu phố cổ Hà Nội đang phải chịu đựng trong hơn 1 tháng nay. 

 Những ngày vừa qua, mội câu chuyện ngắn với nội dung kể về những trải nghiệm cực “mới” của một cô gái Hà Nội yêu “trai phố cổ” đang gây chú ý trong cộng đồng mạng.

 Không ít người dân ở phố cổ than rằng, cuộc sống của họ quá khổ cực, vì nhà chật, lối ngõ nhỏ lại sâu, cầu thang thì ọp ẹp, tường nhà tróc lở. Tuy nhiên, đối với những nàng dâu mới, những cặp vợ chồng mới cưới thì sự chật chội càng khiến cuộc sống của họ trở nên bất tiện gấp trăm lần.

 Tôi thấy quá thương mến và cảm phục những người Hà Nội gốc. Trước sự ngang nhiên ào ạt nhập cư của những người nhà quê chúng tôi người Hà Nội chỉ phản ứng một cách yếu ớt tế nhị kín đáo. 

 Ít ai biết được hàng rong có từ bao giờ, chỉ thấy rằng khi nói đến cuộc sống của thành phố ngàn năm tuổi này, người ta không thể không nhắc đến hàng rong, như một nét riêng của văn hóa Hà thành.

 Cách đây vài năm, quãng 1998 trở về trước, khi mọi người ở đất nghìn năm đồng loạt ghi nhận giá trị hiển nhiên một cách “bất thành văn” của khu “phố cổ”- khu Hà nội 36 phố phường – thì ông Dương Trung Quốc, với tư cách là Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt nam và Tổng Biên tập Tạp chí Xưa & Nay, đưa ra quan điểm: Không còn tồn tại một hình hài khu phố cổ ở Hà nội và khu vực gọi là phố cổ ấy thật ra không còn kiến trúc nào có tuổi thọ quá 100 năm cả! Nghĩa là lâu nay ta ngộ nhận về những dãy nhà phố hình ống, mái chồng diêm 2 tầng lúp xúp phân cách bởi những tường đầu hồi giật cấp và vô số sân trong là giá trị tinh hoa, thậm chí di sản.

 Hôm nay đọc một bài viết trên VietNamNet có tựa "Bát phở phố cổ & cái sĩ của người Hà Nội" và liên tưởng đến bức ảnh tình cờ chụp trên đường về nhà hôm nọ, nên tự dưng tôi muốn bàn về chủ đề ẩm thực của Hà Nội.

 Đành rằng chật chội cũ nát, thậm chí nói như nhiều người là sống chui rúc trong những căn nhà chật hẹp chỉ vẻn vẹn mấy mét vuông nhưng những người sống ở phố cổ vẫn có cái phong thái ung dung, cách sống thong dong và niềm hạnh phúc, tự hào mà người ở vùng khác không thể có được.

 Vin vào cớ thực phẩm tăng, các hàng quán bán đồ ăn sáng trên dọc các tuyến phố cổ cũng rục rịch tăng giá để "móc túi tiền" của thực khách.

 “Cứ tưởng lấy chồng Hà Nội, ở phố cổ thì số phận của mình sẽ được thay đổi, ai ngờ, cuộc sống ở đây còn tăm tối và khổ sở hơn cảnh chân lấm tay bùn đến cả trăm lần…” – Chị Đoàn Thị Thủy trú tại phường Hàng Buồm tâm sự.

 Cứ tưởng là trai Hà Nội thì đi đâu chả kiếm được vợ đẹp, con khôn. Thế mà nhiều anh cũng ế chỏng ế chơ. Tất cả cũng vì “cái mác” trai …phố cổ.

 “Về làm dâu rồi tôi mới thấm thía cái mác dâu “phố cổ” không ngon lành như mình tưởng. Nhà đúng là vừa bé, vừa chật chội, lại nằm tít sâu trong con ngõ có mấy chục m2 không dắt nổi chiếc xe đạp. Đã vậy, tôi còn bị hàng xóm ném rác xa xả vào mặt”.